Paolo Scheggi: Zvezda 1960-ih koja sija sjanije nego ikada
Postoji prava dubina u radu italijanskog umetnika koji je koristio slojevita platna probušena rupama da stvori zapanjujući hibrid između slikarstva i skulpture. Alastair Smart istražuje svoju iznenadnu popularnost.
27/03/2018
Prošlo je samo deset godina od prve izložbe Paola Scheggija u galeriji Vigna Nuova u Firenci 1961. godine i njegove smrti uzrokovane naslednim oboljenjem srca u 30. godini.
Tokom svoje kratke karijere postigao je veliki uspeh, na primer, predstavljao je Italiju na Bijenalu u Veneciji 1966. godine, učestvovao na grupnim izložbama širom sveta, dizajnirao modnu reviju u Milanu za vodeću modnu kreatorku Germanu Marucelli, čak je pokrenuo časopis za umetnost i kulturu. ( Il Malinteso) u kojoj je svoje radove objavio i Jean-Paul Sartre.
Ali tek u poslednjih nekoliko godina reputacija Paola Scheggija je naglo porasla. Godine 2015. objavljen je kritički katalog koji je uredio Luca Massimo Barbero, pomoćnik kustosa kolekcije Peggy Guggenheim u Veneciji. Iste godine posvećena mu je velika izložba u Galeriji Robilant + Voena u Londonu.
Cene Scheggijevih dela na aukcijama takođe rastu, a za delo „Intersuperficie Curva Bianca” (1969), koje je u Sothebyju plaćeno 1,62 miliona evra (više od tri puta više od planiranih 500.000 evra), izdvojen je rekordan iznos. 2015. godine.
Njegova aktualna popularnost može se pripisati i činjenici da je bio učenik Lucija Fontane. Fontana je najpoznatiji po svojim monokromatskim slikama na platnu razrezanim nožem koje su trenutačno vrlo skupe i popularne. To je zasigurno pozitivno utjecalo na Scheggija, umjetnika 40 godina mlađeg od Fontane, s kojim dijeli pogled na umjetnost i grad Milano.
Bušenjem i probadanjem površina Fontana je radikalno izmijenio doživljaj ravnine slike dodavanjem nove (treće) dimenzije uvriježenom slikarstvu.
Scheggiju je to bila polazišna točka za radove naziva Intersuperfici (hrv. „Međupovršine”) koji se sastoje od tri komada platna složenih jedno na drugo s otvorima na različitim mjestima kako bi se stvorio dojam sužavanja prostora. Rani radovi uglavnom su imali otvore eliptičnog oblika, a kasnije su bili okrugli.
Tako su nastali zapanjujući spojevi slika i kipova koje je suvremeni kritičar Gillo Dorfles nazvao „pitture oggetti„ („slike-predmeti”) 1966. godine. Nadišavši bilo kakvu kategorizaciju, djela su ostavila pozitivan dojam jer su omogućila složenu međuigru svjetla i sjene, pomračenja i djelomičnog pomračenja.
To su, u suštini, bili monokromatski radovi jer je Scheggi uvijek koristio tri komada platna iste boje, no to nije točan opis zbog raznovrsnosti sjena.
Jedan je takav upečatljiv primjer „Per Una Situazione” za potrebe kojeg je umjetnik nanio crvenu akrilnu boju na tri komada platna naslaganih jedno na drugo s izrezima slobodnog oblika. Ovo je djelo dio veličanstvene zbirke moderne i suvremene talijanske umjetnosti banke Intesa Sanpaolo, a objavljeno je i u 101/900, novoj publikaciji u kojoj je prikazan 101 najbolji rad banke u 20. stoljeću.
Lucio Fontana
(Rosario, 1899. – Comabbio, 1968.)
Concetto spaziale: la Luna a Venezia, posle 1961.
Zbirka banke Intesa Sanpaolo
Za razliku od majstora italijanske renesanse koji su transformisali umetnost stvarajući iluziju dubine u svojim figurativnim slikama, Scheggi koristi pravu dubinu u svojim delima. Dela koja su potpuno apstraktna. Oni se na neki način mogu posmatrati kao izraz nepoštovanja prema njegovim slavnim prethodnicima.
Međutim, posmatranje „Intersuperficia” mnogima se čini kao delo koje se više bavi sadašnjošću nego prošlošću. Fontana je Scheggija nazvao "čovekom svog vremena". Scheggijevi radovi na belom platnu često su upoređivani sa površinom Meseca, prve fotografije njegove udaljenije strane prošarane kraterima koje je svemirska letelica Renger 7 poslala nazad na Zemlju u julu 1964.
Ali ništa od gore navedenog ne može objasniti Scheggijevu iznenadnu trenutnu popularnost, skoro 40 godina nakon njegove smrti. To se delom može pripisati rastu cena posleratnih italijanskih umetničkih dela, posebno Fontaninih, ali i drugih umetnika iz tog perioda. Čini se da su svetski kolekcionari konačno prepoznali neotkriveni komercijalni potencijal ovog kritično važnog tržišta.
Takođe je vredno podsetiti da istoričari umetnosti u početku godinama nisu obraćali pažnju na umetnost van Sjedinjenih Država kada je reč o 1950-im i 1960-im. Tada su prednjačili apstraktni ekspresionisti i umetnici pop arta.
Danas se, međutim, mnogo više zna o tom periodu i sagledava se šira slika što znači da su umetnici van SAD konačno prepoznati. Kada je u pitanju Scheggi, ceni se njegov doprinos pomeranju granica tradicionalnog slikarstva do neslućenih razmera posle Drugog svetskog rata.
Na primer, bio je labavo povezan sa Zero pokretom koji se proširio širom Evrope, sastavljen od avangardnih umetnika kojima je posvećena velika izložba u njujorškom muzeju Guggenheim 2014.
Ne škodi ni to što je Šegi zbog svoje prerane smrti ostavio samo tri stotine slika (što im diže cenu) i što njegova umetnost aludira na pokrete koji su nam već poznati, poput Op-arta. Scheggijeva dela, zbog upotrebe atraktivnih optičkih efekata, liče na kontraradove ovog žanra.
Na kraju krajeva, ključno je da njegovi radovi izgledaju kao da su mogli biti napravljeni juče. Što znači da se njihova monohromatska hladna suzdržanost savršeno uklapa sa belim zidovima umetničkih galerija i minimalističkim modernim domovima 21. veka. Scheggi je posedovao izrazit talenat za stvaranje dela uznemirujuće lepote koristeći samo tri komada praznog platna.